Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2012

Το video "ο Μαξ" δείχνει ένα καναρίνι που πετάει ελεύθερο στο χώρο της αίθουσας διδασκαλίας και στέκεται σε διάφορα σημεία (πάνω στο σπιτάκι του, κάτω από ταβάνι κ.ά.). Δημιουργήθηκε με βασικό σκοπό να εξοικειωθούν τα παιδιά με έννοιες χώρου και να συνδεθεί η διδασκαλία με τις σύγχρονες τεχνολογίες. Από τη νηπιαγωγό Φαρδή Κυριακή (λογισμό γενικής χρήσης windows movie maker).
"Οι έννοιες πάνω και κάτω"
Συντάκτρια: Φαρδή Κυριακή
Οι χωρικές έννοιες "πάνω" και "κάτω" αναφέρονται στον τομέα "Παιδί και Μαθηματικά" στο Αναλυτικό Πρόγραμμα για το νηπιαγωγείο (Φ.Ε.Κ. 304/13-03-03/τεύχος Β΄, σ. 4318).
Είναι έννοιες οι οποίες διερευνώνται, συνήθως, με ψυχοκινητικές ή μουσικοκινητικές δραστηριότητες κατά τις οποίες το παιδί (ομαδικά ή ατομικά) καλείται να προβληματιστεί και να προσδιορίσει με σημείο αναφοράς το σώμα του ή κάποιο αντικείμενο (μπάλα, τραπέζι κ.ά.) πού βρίσκεται το "πάνω" και πού το "κάτω".
Σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται φύλλο εργασίας ώστε τα παιδιά να κυκλώσουν με μαρκαδόρο ή μολύβι σε μία δεδομένη εικόνα το αντικείμενο που βρίσκεται "πάνω" στο τραπέζι, "κάτω" από την καρέκλα κ.ά.
Τα φύλλα εργασίας για το νηπιαγωγείο, σύμφωνα με τα νέα ενημερωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουν εγκριθεί και προτείνονται από το υπουργείο, ειδικά όσα αναφέρονται στη διδασκαλία μέσα από σύγχρονες τεχνολογίες (Ε.Π. Εκπαίδευση και Διαβίου Μάθηση, 2007-2013, "Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη", Τεύχος 2β: ΠΕ60, σ. 196-197 κ.ά.) δίνονται διαμέσου προφορικών οδηγιών από τον/την νηπιαγωγό, ενώ αποφεύγονται τα φύλλα εργασίας με γραπτές οδηγίες.
Στο πλαίσιο της σύνδεσης της διδακτικής πράξης στο νηπιαγωγείο με την ψηφιακή εποχή προτείνουμε το video του ηλεκτρονικού συνδέσμου:  http://www.youtube.com/watch?v=OxZbji1dOYQ&feature=g-upl
Το video αυτό δημιουργήθηκε από τη νηπιαγωγό Φαρδή Κυριακή με τη βοήθεια του λογισμικού γενικής χρήσης windows movie maker και έχει γενικό σκοπό την εξοικείωση των μικρών παιδιών με τις χωρικές έννοιες "πάνω"-"κάτω", "μπροστά"-"πίσω" κ.ά. Ειδικοί σκοποί είναι η εξοικείωση των μικρών παιδιών με τη γραπτή μορφή των λέξεων "πάνω"-"κάτω" κ. ά., με έργα μεγάλων κλασικών συνθετών όπως το "Bolero" του Ravel, με τα ζώα και, ειδικά, με τα πουλιά όπως τα καναρίνια. Το παιδί (ατομικά ή ομαδικά) παρακολουθεί το video και καλείται να αναγνωρίσει κάθε φορά πού βρίσκεται το καναρίνι (ο "Μαξ"). Η φράση που συνοδεύει κάθε εικόνα λειτουργεί ως στοιχείο ελέγχου: εάν για παράδειγμα το παιδί πει "Ο Μαξ βρίσκεται μπροστά στο παράθυρο" ο/η νηπιαγωγός επισημαίνει ότι το κείμενο αναφέρει ότι "Ο Μαξ βρίσκεται πάνω στο σπιτάκι του".
Τις έννοιες "πάνω" και "κάτω" μπορούμε, επίσης, να βρούμε στη σύγχρονη ελληνική παιδική λογοτεχνία. Η Ελένη Πιτσιδοπούλου (νηπιαγωγός η ίδια) μας έχει δώσει το 2004 ένα εξαιρετικό βιβλίο για παιδιά υπό τον τίτλο "Ο Πάνω και ο Κάτω". Το βιβλίο αυτό είναι χρήσιμο στη διδακτική πράξη (εκτός των άλλων) για δύο λόγους: α) με τη βοήθεια της εικονογράφησης της Μαρίας Πεπονά τα παιδιά αντιλαμβάνονται τις χωρικές έννοιες πάνω και κάτω, β) η κεντρική ιδέα της ιστορίας της κας Πιτσιδοπούλου αφορά τη διαφορετική αντίληψη του κόσμου ανάλογα με την οπτική γωνία που βλέπει ο κάθε ένας το περιβάλλον του και τους τρόπους προσέγγισης του διαφορετικού-άλλου (στην περίπτωση αυτή το μικρό παιδί εξοικειώνεται με τις έννοιες της διαφορετικότητας, της αποδοχής και της ανοχής του άλλου).  

Κυριακή 7 Οκτωβρίου 2012

"Οι μέρες της εβδομάδας"



Σχέδιο διδασκαλίας
«Οι μέρες της εβδομάδας»
Φαρδή Κυριακή
Περίληψη: Το σχέδιο διδασκαλίας επιχειρεί να εισάγει τα παιδιά στη ροή του χρόνου με μετρήσιμες περιόδους χρόνου την ημέρα, τις μέρες μιας εβδομάδας και την εβδομάδα. Οι έννοιες για τον υπολογισμό του χρόνου που αξιοποιούνται είναι: η σειρά, η διαδοχή και η απαρίθμηση των ημερών της εβδομάδας, η αντιστοίχηση του αριθμητικού συμβόλου (7) με το πλήθος των ημερών, η ονομασία των ημερών και η αντιστοίχηση της προφορικής εκφώνησης της λέξης του ονόματος της μέρας με τη γραπτή μορφή του ονόματος. Επειδή, η εξοικείωση με τις μέρες της εβδομάδας γίνεται, συνήθως, στην αρχή της σχολικής χρονιάς (τη δεύτερη ή τρίτη εβδομάδα, ανάλογα με τον σχεδιασμό του προγράμματος του νηπιαγωγείου), ο βαθμός οικειότητας των παιδιών μεταξύ τους και με το χώρο του νηπιαγωγείου δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς. Επιπλέον στο νηπιαγωγείο φοιτούν παιδιά με διαφορετική μητρική γλώσσα από την ελληνική και άλλα που, ενώ, έχουν ως μητρική γλώσσα την ελληνική δεν έχουν αναπτύξει επαρκώς γλωσσικές δεξιότητες (προφορικές, γραπτές, αναγνωστικές). Για τους λόγους αυτούς και στο πλαίσιο της ενταξιακής, ψηφιακής και αισθητικής (διδασκαλία διαμέσου της τέχνης) κατεύθυνσης των σχεδίων διδασκαλίας, η επαφή των παιδιών με τις μέρες της εβδομάδας θα γίνει με την αξιοποίηση τραγουδιών, χορού και θεατρικού παιχνιδιού και τη χρήση του διαδικτύου.
Γενικοί Σκοποί
-Να απαριθμούν και να ονομάζουν τις μέρες της εβδομάδας.
-Να αποδίδουν τη σειρά και τη διαδοχή των ημερών της εβδομάδας.
-Να αναγνωρίζουν τα ονόματα των ημερών σε χαρακτηριστικά σημεία του νηπιαγωγείου (πίνακες ανάρτησης, το ημερολόγιο του νηπιαγωγείου).
(Ο γενικός σκοπός του σχεδίου διδασκαλίας καθορίζεται από τη θεματική και διαθεματική προσέγγιση του σχεδίου και από την προσέγγιση της γνώσης διαμέσου θεμελιωδών εννοιών όπως η διάσταση-χρόνος (εννοιολογική γνώση) σύμφωνα με το ΑΠΣ (ΦΕΚ 304/13-03-03, τόμος Β’, σ. 4311). Η εννοιολογική προσέγγιση της γνώσης στηρίζεται, επίσης, στις αρχές της θεωρίας Vygotsky, σχετικά με την προϋπόθεση σχηματισμού καθημερινών εννοιών στη σκέψη των παιδιών για την ανάπτυξη άλλων επιστημονικών εννοιών (Vygotsky, 1993, σ. 211) και στις εποικοδομητικές θεωρίες της μάθησης που στηρίχτηκαν στη θεωρία Piaget σχετικά με τις ικανότητες των παιδιών να δομούν την γνώση αξιοποιώντας προϋπάρχουσες εμπειρίες (Case, Okamoto, 1996, σ. 8).
Επιμέρους Στόχοι ως προς το γνωστικό αντικείμενο και ως προς τη μαθησιακή διαδικασία.
«Παιδί και Γλώσσα»:
-Βελτίωση του προφορικού λόγου.
-Να εμπλουτίζουν τον προφορικό λόγο.
-Να εντοπίζουν διαφορετικούς τρόπους εκφοράς του λόγου (τοπικά ιδιώματα).
-Εύστοχη χρήση λέξεων, εκφράσεων, προφορική αναπαραγωγή στίχων τραγουδιών.
-Απόκτηση φωνολογικής επίγνωσης: Με την ενεργητική ακρόαση τραγουδιών να διακρίνουν φωνήματα ως συστατικά του ονόματος των ημερών της εβδομάδας.
-Να αφηγούνται μία μικρή ιστορία με αρχή μέση και τέλος.
-Αναγνώριση οικείων λέξεων στο περιβάλλον (για παράδειγμα τις μέρες της εβδομάδας στο ημερολόγιο του νηπιαγωγείου και σε πίνακες ανάρτησης του νηπιαγωγείου).
«Παιδί και μαθηματικά»:
-Να εμπλέκονται σε καταστάσεις προβληματισμού (σειρά, διαδοχή, απαρίθμηση ημερών εβδομάδας).
-Να αναζητούν τρόπους ώστε να εφαρμόζουν αριθμητικά δεδομένα μέσα από καταστάσεις που συνδέονται με την καθημερινή ζωή (απαρίθμηση ημερών εβδομάδας, πλήθος ημερών).
-Να κατανοούν και να ερμηνεύουν γενικά στοιχεία του περιβάλλοντος μέσα από διαδικασίες όπως η σειροθέτηση και η συμβολική αναπαράσταση.
-Να επεκτείνουν τις γνώσεις τους σχετικά με τους αριθμούς και να τις οργανώνουν μέσα από ένα συγκεκριμένο σύστημα προσέγγισης μαθηματικών εννοιών (απαρίθμηση).
«Παιδί και Περιβάλλον»
-Να αναπτύξουν ικανότητες συνεργασίας και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους (συνεργασία στην ολομέλεια και σε μικρές ομάδες, δυάδες, τετράδες).
-Να προσεγγίζουν και να διερευνούν βασικές χρονικές έννοιες (αντίληψη της ροής του χρόνου, να ασκούνται στο να υπολογίζουν βαθμιαία το χρόνο με τις μέρες, τις εβδομάδες ώστε σε ένα πιο προχωρημένο στάδιο να χρησιμοποιούν το ημερολόγιο του νηπιαγωγείου).
«Δημιουργία και Έκφραση»
-Να συμμετέχουν ενεργητικά στην ακρόαση ενός μουσικού μέρους (τραγουδιού).
-Να αναπαράγουν μουσικά ακούσματα με διάφορους τρόπους (χορός).
-Να αναπαριστούν με το σώμα και την κίνησή του μία ιστορία με αφορμή ένα τραγούδι (θεατρικό παιχνίδι).
«Παιδί και Πληροφορική»
-Να αναγνωρίζουν τα μέρη του ηλεκτρονικού υπολογιστή (κεντρική μονάδα, πληκτρολόγιο, οθόνη, ηχεία).
-Να αναγνωρίζουν κάποιες από τις χρήσεις του ηλεκτρονικού υπολογιστή (αναζήτηση στο διαδίκτυο και αναπαραγωγή τραγουδιών).

Αξιοποίηση Εκπαιδευτικών Λογισμικών (Παιδί και Σύγχρονες Τεχνολογίες-ΤΠΕ).
Στο σχέδιο διδασκαλίας αξιοποιούνται λογισμικά γενικής χρήσης όπως ένας web browser και μηχανές αναζήτησης τραγουδιών στο διαδίκτυο. Η αναπαραγωγή των τραγουδιών μπορεί να γίνει είτε απευθείας από το διαδίκτυο είτε με τη χρήση λογισμικών αναπαραγωγής ήχου και εικόνας. Στο συγκεκριμένο σχέδιο διδασκαλίας γίνεται απευθείας από το διαδίκτυο. Ο εξοπλισμός που απαιτείται είναι: ηλεκτρονικός υπολογιστής με σύνδεση στο διαδίκτυο, προβολή σε μεγάλη οθόνη.
Εκτιμώμενη διάρκεια
      Ώρα έναρξης: Το συγκεκριμένο σχέδιο διδασκαλίας έχει ως ώρα έναρξης την χρονική περίοδο ανάπτυξης διαθεματικών δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια του απογευματινού κύκλου του ολοήμερου νηπιαγωγείου (δηλαδή τη χρονική περίοδο 45’ μεταξύ 14.30’-15.15’ σύμφωνα με το ωρολόγιο πρόγραμμα του ολοήμερου νηπιαγωγείου).
      Διάρκεια: Η διάρκεια του διδακτικού σχεδίου καλύπτει μία χρονική περίοδο ανάπτυξης διαθεματικών δραστηριοτήτων (45’). Ενδεχομένως, όμως, να αξιοποιηθούν και άλλες διδακτικές ώρες, ώστε να ολοκληρωθούν οι προτεινόμενες δραστηριότητες και η δραστηριότητα αξιολόγησης που σχεδιάστηκε για το τέλος του συγκεκριμένου σχεδίου διδασκαλίας.
      Συχνότητα: Το διδακτικό σχέδιο προτείνεται για την έναρξη της σχολικής χρονιάς (πρώτες δύο-τρεις εβδομάδες) κατά τη διάρκεια μιας διδακτικής περιόδου στον απογευματινό κύκλο του ολοήμερου νηπιαγωγείου. Ωστόσο, είναι πιθανόν να προκύψουν προεκτάσεις του διδακτικού σχεδίου όπως η καθημερινή διαμόρφωση του ημερολογίου της τάξης που, συνήθως, γίνεται κατά τη διάρκεια της πρώτης διδακτικής περιόδου (πρωινός κύκλος ολοημέρου) σε καθημερινή βάση.
Γενική Περιγραφή Διδακτικής Πρακτικής
1η Δραστηριότητα: «Ακρόαση δύο τραγουδιών για τις μέρες της εβδομάδας»
Διάρκεια: 20’.
Τεχνική: Ακρόαση τραγουδιών στην ολομέλεια της τάξης. Συζήτηση. Ερωτήσεις-Απαντήσεις.
Στόχοι: Να αναγνωρίσουν τις μέρες της εβδομάδας μέσα από τους στίχους τραγουδιών. Να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές στον τρόπο προφοράς των ημερών της εβδομάδας και άλλων λέξεων στα τραγούδια (φωνολογική ενημερότητα). Να ανακαλύψουν τη χαρά της ακρόασης χιουμοριστικών τραγουδιών.
Υλικά: Ηλεκτρονικός υπολογιστής συνδεδεμένος με μεγάλη οθόνη, ηχεία και το διαδίκτυο.
ΤΠΕ: Αξιοποίηση του παγκόσμιου ιστού (web) και μηχανών αναζήτησης για τον εντοπισμό των τραγουδιών.
Περιγραφή.
Η νηπιαγωγός αναφέρει στα παιδιά ότι στην αίθουσά τους υπάρχει το «μαγικό κουτί» ο υπολογιστής που μπορεί να κάνει πολλά πράγματα. Μπορούμε με τη βοήθειά του να ψάξουμε και να βρούμε τα τραγούδια που θέλουμε και στη συνέχεια να τα ακούσουμε. Μπορούμε για παράδειγμα να αναζητήσουμε τραγούδια για τις μέρες της εβδομάδας (γνωστά ή άγνωστα στα παιδιά).
Τα παιδιά βρίσκονται στη γωνιά συζήτησης του νηπιαγωγείου και σε ολομέλεια, σε τέτοια θέση, όμως, ώστε να μπορούν να παρακολουθούν τη διαδικασία αναζήτησης τραγουδιών από τη μεγάλη οθόνη με την οποία είναι συνδεδεμένος ο ηλεκτρονικός υπολογιστής.
Η νηπιαγωγός έχει προετοιμάσει την αναζήτηση ώστε να γνωρίζει σε ποια τραγούδια θα καταλήξει. Για την αναζήτηση χρησιμοποιείται η ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.youtube.com και η μηχανή αναζήτησης που υπάρχει σ’ αυτήν. Η νηπιαγωγός εξηγεί στα παιδιά ότι θα γράψει το όνομα του τραγουδιού που θα ακούσουν όλοι μαζί και έτσι θα εντοπίσει το τραγούδι. Από την αναζήτηση προκύπτουν πολλά τραγούδια. Η νηπιαγωγός εξηγεί στα παιδιά ότι από τα πολλά τραγούδια που εμφανίζονται θα επιλέξουν αυτό που αναφέρεται στις μέρες της εβδομάδας. Έτσι καταλήγουν στο σύνδεσμο με ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.youtube.com/watch?v=fW2iWhnPPi4 ο οποίος αντιστοιχεί στο τραγούδι με τίτλο «Οι μέρες της εβδομάδας» από τη συλλογή τραγουδιών «Λάχανα και Χάχανα-Εδώ Νηπιαγωγείο», σε στίχους Παυλίνας Παμπούδη και μουσική Τάσου Ιωαννίδη, σε απόδοση της χορωδίας του Σπύρου Λάμπρου με τη συμμετοχή του Παντελή Θαλασσινού. Η νηπιαγωγός εξηγεί στα παιδιά ότι εάν πατήσει το σχετικό «κουμπί» (play) μπορούν να ακούσουν το τραγούδι. Το τραγούδι παρουσιάζει την εικόνα της «κυρά-βδομάδας» που έχει εφτά παιδάκια (τις εφτά μέρες) και εμφανίζονται η μία μετά την άλλη με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η κάθε μία (Δευτέρα με «στυλάκι και αέρα», Τρίτη «σα σπουργίτι» κ.ά.).
Αφού ακούσουν το τραγούδι η νηπιαγωγός ρωτά τα παιδιά για το θέμα του τραγουδιού («γιατί μιλά το τραγούδι;»). Επίσης, ρωτά τα παιδιά εάν έχουν εντοπίσει κάποιες από τις μέρες της εβδομάδας (στη φάση αυτή δεν είναι απαραίτητο να αναφέρουν όλες τις μέρες της εβδομάδας, τη σειρά και τη διαδοχή τους). Επίσης, ζητά από τα παιδιά να αναφέρουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ημερών που εντόπισαν. Σε περίπτωση που δε θυμούνται τους στίχους του τραγουδιού, το τραγούδι ακούγεται ακόμη μία φορά, για να διευκολύνει τα παιδιά να απαντήσουν.
Στη συνέχεια και με τη βοήθεια του τρόπου αναζήτησης που έχει περιγραφεί για το πρώτο τραγούδι, τα παιδιά ακούν ένα παραδοσιακό επτανησιακό τραγούδι (ζακυνθινή καντάδα) για τις μέρες της εβδομάδας (ηλεκτρονική διεύθυνση τραγουδιού http://www.youtube.com/watch?v=0yixXVsQBys). Το τραγούδι αυτό συνοδεύει ένα βίντεο με εικόνες από τη Ζάκυνθο που παρακολουθούν τα παιδιά ακούγοντας το (η νηπιαγωγός εξηγεί στα παιδιά ότι οι εικόνες που βλέπουν είναι από το νησί από το οποίο προέρχεται το τραγούδι, από τη Ζάκυνθο, και ότι αυτό το παραδοσιακό τραγούδι έχει μία ιδιαίτερη ονομασία, λέγεται «καντάδα»).
Η συγκεκριμένη ζακυνθινή καντάδα χρησιμοποιεί το ιδιαίτερο επτανησιακό ιδίωμα. Για τη γνωστή έκφραση «βράδιασε» χρησιμοποιεί τη λέξη «βράδιωσε» που δεν ακούγεται, συνήθως σε άλλα μέρη της Ελλάδας («Ω! Κυριακή και βράδιωσε/ξημέρωσε Δευτέρα»). Επίσης, ενώ όλες οι μέρες που αναφέρονται στην καντάδα έχουν την ίδια προφορά με αυτή που χρησιμοποιείται στην υπόλοιπη Ελλάδα, δύο μέρες η Τετάρτη και η Πέμπτη προφέρονται με διαφορετικό τρόπο («Τετράδη» και «Πέφτη»).
Η νηπιαγωγός ρωτά τα παιδιά εάν μπορούν να καταλάβουν τι σημαίνει η λέξη «βράδιωσε» και εάν μπορούν να την εξηγήσουν. Άλλες σχετικές ερωτήσεις: «από ποια λέξη προέρχεται;» (βράδυ, ρίζα της λέξης), «εσείς ποια λέξη χρησιμοποιείτε για να πείτε ότι ήρθε το βράδυ ή η νύχτα;» (βράδιασε και νύχτωσε), «η λέξη «νύχτωσε από ποια λέξη προέρχεται;» (νύχτα, ρίζα της λέξης).
Επίσης, η νηπιαγωγός ζητά από τα παιδιά να προσπαθήσουν να θυμηθούν πώς ακούγονται οι μέρες της εβδομάδας στο τραγούδι και εάν κάποια μέρα ακούγεται διαφορετικά απ’ ό,τι συνήθως. Εάν δε θυμούνται τους στίχους του τραγουδιού τα παιδιά το ακούν ξανά και προσπαθούν να εντοπίσουν τις λέξεις «Τετράδη» και «Πέφτη». Στην περίπτωση που δεν καταφέρει κάποιο παιδί να εντοπίσει τη διαφορετική προφορά των λέξεων, η νηπιαγωγός προφέρει μαζί τις λέξεις «Τετάρτη» και «Τετράδη» καθώς και «Πέμπτη» και «Πέφτη». Στη συνέχεια ρωτά τα παιδιά πώς προφέρουμε εμείς τη μέρα της Τετάρτης και πώς ακούγεται αυτή στη ζακυνθινή καντάδα (οι ίδιες ερωτήσεις για την Πέμπτη). Τέλος, η νηπιαγωγός ρωτά τα παιδιά εάν ακούγονται όλες οι μέρες της εβδομάδας και στα δύο τραγούδια.
2η Δραστηριότητα: «Χορός των ημερών της εβδομάδας και μια μικρή ιστορία για την κάθε μέρα»
Διάρκεια: 25’.
Τεχνική: Χωρισμός σε ομάδες (δυάδες, τετράδες). Αυτοσχέδιος χορός. Θεατρικό παιχνίδι. Δημιουργία και αφήγηση μικρής ιστορίας για κάθε μία από τις μέρες της εβδομάδας.
Στόχοι: Να ανακαλύψουν τη διαδοχή και τη σειρά των ημερών της εβδομάδας. Να απαριθμήσουν τις μέρες της εβδομάδας. Να δημιουργήσουν μικρές ιστορίες για κάθε μέρα της εβδομάδας. Να αντιστοιχίσουν το πλήθος των ημερών της εβδομάδας με το σύμβολό τους. Να εντοπίσουν στο χώρο (πίνακες ανάρτησης, ημερολόγιο νηπιαγωγείου) λέξεις που αντιστοιχούν στις μέρες της εβδομάδας. Να ανακαλύψουν τη χαρά της δημιουργίας και της μάθησης μέσα από το χορό και το παιχνίδι. Να ανακαλύψουν τη χαρά του παιχνιδιού και της εργασίας σε ομάδες.
Υλικά: Τα δύο τραγούδια («Οι μέρες της εβδομάδας» από τη συλλογή «Λάχανα και Χάχανα-Εδώ νηπιαγωγείο» και η παραδοσιακή καντάδα της Ζακύνθου). Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του νηπιαγωγείου συνδεδεμένος με μεγάλη οθόνη και ηχεία.
ΤΠΕ: Αξιοποίηση του παγκόσμιου ιστού (web) και μηχανών αναζήτησης για τον εντοπισμό των τραγουδιών.
Περιγραφή:
Χωρισμός σε ομάδες των δύο ατόμων: Ακούγεται η ζακυνθινή καντάδα από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή του νηπιαγωγείου (με τον τρόπο που έχει περιγραφεί στην προηγούμενη δραστηριότητα). Οι οδηγίες της νηπιαγωγού είναι: τα παιδιά να κινηθούν ελεύθερα στο χώρο το κάθε ένα μόνο του, χωρίς να τρέχουν, χορεύοντας σύμφωνα με το ρυθμό του τραγουδιού (η νηπιαγωγός δείχνει την απλή φιγούρα κατά την οποία ανασηκώνουμε το αριστερό και το δεξί πόδι και στη συνέχεια κάνουμε ένα μικρό βήμα, όπως στο ζακυνθινό συρτό). Μόλις σταματήσει η μουσική πρέπει να βρουν ένα συμμαθητή τους για να κάνουν ζευγαράκι (δυάδα).
Στη δυάδα παίζουν το παιχνίδι της διαδοχής δύο ημερών. Το ένα παιδί της δυάδας πρέπει να πει μια μέρα της εβδομάδας (για παράδειγμα Τρίτη) και το άλλο πρέπει να πει την αμέσως επόμενη (Τετάρτη). Η επόμενη δυάδα πρέπει να συνεχίσει από κει που σταμάτησε η προηγούμενη. Αφού ολοκληρωθεί το παιχνίδι ακούγεται και πάλι η ζακυνθινή καντάδα και τη χορεύουν αυτή τη φορά με τα βήματα που έδειξε, προηγουμένως, η νηπιαγωγός, αλλά αντικριστά σε δυάδες. Μόλις, τελειώσει η μουσική κάθε ζευγαράκι θα βρει μία άλλη δυάδα για να σχηματίσει τετράδες.
Στις τετράδες οι οδηγίες της νηπιαγωγού είναι να ονομάσουν την ομάδα τους με μία από τις μέρες της εβδομάδας, να βρουν μία μικρή ιστορία για κάθε μέρα που θα επιλέξουν (με κάποιο χαρακτηριστικό στοιχείο για κάθε μέρα που άκουσαν από τα τραγούδια ή έχουν φανταστεί από μόνοι τους). Για παράδειγμα: Το τραγούδι «Οι μέρες της εβδομάδας» από τη συλλογή «Λάχανα και Χάχανα-Εδώ νηπιαγωγείο» λέει σε ένα στίχο: «πρώτη πάει η Δευτέρα με στυλάκι και αέρα». Τα παιδιά της ομάδας (τετράδας) που έχουν επιλέξει τη Δευτέρα μπορούν να πουν μία μικρή ιστορία: «ότι η Δευτέρα αρχίζει την εβδομάδα, ναζιάρα και χαρωπή κ.ά.» και να αναπαραστήσουν τη μικρή τους ιστορία με κινήσεις (θεατρικό παιχνίδι, ελεύθερη απόδοση με κινήσεις του χαρακτηριστικού στοιχείου της μέρας και της μικρής ιστορίας που δημιούργησαν τα παιδιά στις τετράδες). Με παρόμοιο τρόπο εργάζονται και οι άλλες ομάδες για τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας.
Στην ολομέλεια: Κάθε ομάδα αναφέρει τη μέρα της εβδομάδας για την οποία εργάστηκε, τη μικρή ιστορία που επέλεξε να αφηγηθεί και την κινητική αναπαράσταση της ιστορίας (θεατρικό παιχνίδι).
Αναζητούν τα ονόματα των ημερών της εβδομάδας στη γραπτή τους μορφή όπως υπάρχουν στο ημερολόγιο του νηπιαγωγείου. Όποιο παιδί θέλει δείχνει με το χέρι του και προφέρει το όνομα της μέρας που εντόπισε. Στη συνέχεια λένε προφορικά και δείχνουν τη γραπτή μορφή των ημερών της εβδομάδας με σειρά και διαδοχή όπως υπάρχουν στο ημερολόγιο του νηπιαγωγείου. Η νηπιαγωγός ρωτά τα παιδιά εάν έχουν καταλάβει πόσες είναι οι μέρες της εβδομάδας. Αναζητούν στο χώρο του νηπιαγωγείου (πίνακες ανάρτησης, ημερολόγιο νηπιαγωγείου) το αριθμητικό σύμβολο που αντιστοιχεί στο πλήθος των ημερών της εβδομάδας (7) και το γράφουν στον πίνακα μαρκαδόρου του νηπιαγωγείου.
Η ολομέλεια ολοκληρώνεται με το χορό της ζακυνθινής καντάδας για τις μέρες της εβδομάδας, σε κύκλο, με τα βήματα που έδειξε η νηπιαγωγός από την αρχή της δεύτερης δραστηριότητας (ζακυνθινός συρτός).
Φύλλα Εργασίας
Στο νηπιαγωγείο αποφεύγονται τα φύλλα εργασίας, σε γραπτή μορφή, επειδή τα παιδιά δεν είναι σε θέση να αποκωδικοποιήσουν τις οδηγίες του φύλλου και είναι τυποποιημένα και ομοιόμορφα για όλα τα παιδιά, περιορίζοντας την αυθόρμητη και δημιουργική τους έκφραση.
Για το λόγο αυτό, αντί για φύλλα εργασίας χρησιμοποιούνται οι προφορικές οδηγίες της νηπιαγωγού σε κάθε δραστηριότητα. Στο συγκεκριμένο διδακτικό σχέδιο, αντί για φύλλο εργασίας, αξιοποιούνται οι οδηγίες της νηπιαγωγού συσχετιζόμενες με παιχνίδι χάρτινης κούκλας (εφτά χάρτινες κούκλες, όσες και οι μέρες της εβδομάδας) και καρτελάκια με τη γραπτή μορφή των ημερών της εβδομάδας, σε ειδική δραστηριότητα αξιολόγησης που γίνεται στο τέλος του σεναρίου. Σκοποί της δραστηριότητας είναι να εντοπίσουμε εάν τα παιδιά κατάλαβαν τη σειρά και τη διαδοχή των ημερών της εβδομάδας, εάν μπορούν να αναγνωρίσουν τη γραπτή μορφή του ονόματος των ημερών και εάν μπορούν να τις απαριθμήσουν και να εντοπίσουν το αριθμητικό σύμβολο του πλήθους τους (7).

Υλικοτεχνική Υποδομή

Ηλεκτρονικός Υπολογιστής συνδεδεμένος με μεγάλη οθόνη, ηχεία. Σύνδεση με διαδίκτυο. Λογισμικά γενικής χρήσης (web browser και μηχανή αναζήτησης τραγουδιών).



Δραστηριότητα Αξιολόγησης

Στο τέλος του διδακτικού σχεδίου και αντί για φύλλο εργασίας πραγματοποιείται δραστηριότητα αξιολόγησης στην ολομέλεια της ομάδας. Οι σκοποί της δραστηριότητας είναι, να γίνει φανερό, τόσο στη νηπιαγωγό όσο και στα παιδιά:
-Εάν τα παιδιά αντιλήφθηκαν τη σειρά, τη διαδοχή και το πλήθος των ημερών της εβδομάδας και του αριθμητικού συμβόλου «7».
-Εάν μπορούν να αναγνωρίσουν τη γραπτή μορφή των ημερών της εβδομάδας.
Εάν, δηλαδή, έχουν επιτευχθεί οι γενικοί σκοποί του σχεδίου διδασκαλίας.
Περιγραφή της δραστηριότητας αξιολόγησης:
Δίνονται στα παιδιά χάρτινες κούκλες που η κάθε μία αναπαριστά μία μέρα της εβδομάδας. Πάνω στις χάρτινες κούκλες υπάρχει γραμμένο το όνομα της μέρας. Οι κούκλες αυτές έχουν όλες το ίδιο χρώμα, ώστε τα παιδιά να τις ξεχωρίζουν μόνο από τη γραπτή μορφή του ονόματός τους. Οι χάρτινες κούκλες μπερδεύονται και οι οδηγίες της νηπιαγωγού είναι να τις τοποθετήσουν (τα παιδιά) στη σωστή σειρά αναγνωρίζοντας για κάθε μέρα από το όνομά της. Μόλις οι χάρτινες κούκλες τοποθετηθούν στη σωστή σειρά αναρτώνται στον πίνακα από φελλό του νηπιαγωγείου (πίνακας ανάρτησης). Η νηπιαγωγός δείχνει στα παιδιά καρτελάκια του ίδιου χρώματος με τις χάρτινες κούκλες κάθε ένα από τα οποία έχει το όνομα μιας μέρας της εβδομάδας. Τα παιδιά καλούνται να αντιστοιχίσουν τις καρτέλες με το όνομα της μέρας με τη σωστή χάρτινη κούκλα και να τις τοποθετήσουν κάτω από την κούκλα. Η νηπιαγωγός ζητά από τα παιδιά να μετρήσουν τις μέρες της εβδομάδας (χάρτινες κούκλες) και να εντοπίσουν το αριθμητικό σύμβολο (7) σε κάποιο σημείο του νηπιαγωγείου (κάποιον άλλο πίνακα ανάρτησης, το ημερολόγιο του νηπιαγωγείου). Τέλος, γράφουν το αριθμητικό σύμβολο 7 στον πίνακα μαρκαδόρου του νηπιαγωγείου.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία
-Βυγκότσκι, Λ. (1993). Σκέψη και γλώσσα. Μτφ. Ρόδη, Α. Αθήνα: Γνώση.
-Case, R., Okamoto, Y. ex. (1996). «The Role of central conceptual structures in the development of children’s thought». Monographs of the Society for Research in Child Development, Vol. 61, no 1/2, pp. i-295.
-Δαφέρμου, Χ. (2008). «Η Προώθηση του Γραμματισμού των Μικρών Παιδιών». στο Σχολικός Εγγραμματισμός. Επμ. Ματσαγγούρα. (σ. 515-519). Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.
-Θεοφιλίδης, Χ. (1997). Διαθεματική Προσέγγιση της Διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρης.

-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2011). Βασικό Επιμορφωτικό υλικό. Τόμος Β: Ειδικό Μέρος ΠΕ60 Νηπιαγωγοί. Αθήνα: «Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών-Α΄ φάση».
-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2011). Βασικό Επιμορφωτικό υλικό: Τόμος Α: Γενικό Μέρος. Αθήνα: «Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών-Α΄ φάση».
-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2011). Επιμορφωτικό υλικό: Θέματα αξιοποίησης της ομάδας στη σχολική τάξη. Αθήνα: «Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών».
-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2011). Βασικό Επιμορφωτικό υλικό. Τόμος Β: Ειδικό Μέρος. Αξιοποίηση των τεχνών στην εκπαίδευση. Αθήνα: «Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών».
-Τελέ-Λιζιέ, Μ & Μπάρτ, Β. (2004). 1001 δραστηριότητες για τα νηπιαγωγεία. Μτφ. Μίγγα, Ν., Μπράβου Β. Αθήνα: Μεταίχμιο.
-ΦΕΚ 304/τ. Β/13-03-03.
-Χατζησαββίδης, Σ. (2002). Η Γλωσσική αγωγή στο Νηπιαγωγείο. Δραστηριότητες για την καλλιέργεια της επικοινωνιακής ικανότητας και του γραμματισμού. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.